Bij Sinterklaas en Kerst hoort lekkere chocolade: chocoladeletters, munten, kerstkransjes, kerstklokjes. Lekker! Ook ik kan niet zonder. Er gaan tijdens de feestdagen miljoenen kilo’s cacao over de toonbank, soms voor bodemprijzen. Maar hoe zit het met de duurzaamheid van chocolade? Wordt cacao wel verantwoord geproduceerd? Hoe zit het met fairtrade en moderne slavernij? En betalen we hiervoor wel de echte prijs? In dit artikel lees je meer over de impact van de cacaoteelt op mens en milieu en waar jij op kunt letten als je duurzaam en verantwoord geproduceerde chocolade wilt kopen.
Hoog waterverbruik bij het maken van chocolade
In elk geval wordt bij de productie van chocolade een heleboel water gebruikt, zo’n 850 liter per 50 gram en dat is veel (de Verborgen Impact, Babette Porcelijn)! Dat ligt er voornamelijk aan dat de cacaoteelt veel water kost. En net als andere producten die van ver moeten komen, gaat er een hele keten aan vooraf voordat zo’n lekkere reep of kerstkransje bij jou terecht komt. Het moet verscheept worden en daarna van fabriek naar fabriek getransporteerd. Niet heel duurzaam dus en daarom is het beter om er met mate van te genieten.
Moderne slavernij in de cacaoteelt
Maar er is nog een belangrijk issue met chocolade. Slavernij. Wist jij dat dit nog bestond? Het boek over Tony’s Chocolonely (Jeroen Siebelink, 2018) opende mijn ogen hierover. Ik kocht de chocolade van hen al vaak voor ik het boek las, maar sindsdien komt er bijna geen andere chocolade meer in. En dat is dus niet alleen maar omdat het ook gewoon de allerlekkerste chocolade is. Maar omdat het ook de meest verantwoord geproduceerde chocolade is.
Wat is er mis in de chocolade business?
Kort samengevat: chocolade wordt gemaakt van de cacaoboon en die wordt geteeld door cacaoboeren met name in West Afrika. Vaak krijgen deze boeren veel te weinig geld voor hun oogst. Veel boeren werken voor een veel te laag loon, zo laag dat ze er niet van kunnen leven. Hun eigen kinderen (of soms andere kinderen) werken onvrijwillig mee waardoor zij niet naar school gaan, weinig eten krijgen (kinderarbeid!). Nu kun je ook fairtrade kopen, maar dit werkt via het mass balance principe. Wat wil zeggen dat jouw chocoladereep bestaat uit cacaobonen die overal vandaan kunnen komen, maar er wordt een aandeel fairtrade voor betaald. Helaas bleek uit het boek dat het extra fairtrade geld vaak niet bij de boeren terecht komt om hen een eerlijke prijs voor hun bonen te geven, maar bij de tussenpersonen. Nog een schokkend feitje uit het boek: veel mensen die meewerken aan de cacaoteelt ervaren nooit welke producten er van hun bonen worden gemaakt. Die heerlijke chocolade waar wij zo naar smachten dus. En waar wij eigenlijk een veel te lage prijs voor betalen.
De hele chocoladeketen aanpakken
Maar meer betalen bleek niet direct de oplossing. Het boek opende mijn ogen dat de hele cacaoketen aangepakt moest worden als je een echte eerlijke reep wilt eten waarbij je niet bijdraagt aan moderne slavernij. En dit geldt niet alleen voor cacao, maar voor meer producten. Meer betalen door ons betekent dus niet dat het geld altijd goed terecht komt. En zo schiet fairtrade soms zijn doel voorbij.
Transparantie in het proces en traceerbare cacao
Het mooie aan het verhaal van Tony’s is dat zij zelf opnieuw een goede keten hebben opgezet die helemaal transparant en traceerbaar is. Het kostte enorm veel moeite, maar het is gelukt. Aan het einde van het boek, dat is van 2018 konden ze nog steeds niet zeggen dat hun chocolade 100% slaafvrij is, maar ze doen er alles aan om dat wel zo ver te krijgen. Hun slogan is dan ook: op weg naar 100% slaafvrije chocolade.
Alle chocolade 100% slaafvrij
En 100% slaafvrij willen ze niet alleen voor hun eigen chocolade maar voor alle chocolade. Door pionieren hebben ze meer bedrijven zo ver gekregen om ook met een transparante en eerlijke keten te gaan werken. Zo zijn er na Tony’s nog meer merken opgestaan die zeggen een transparante keten te voeren. Net als Tony’s betalen Albert Heijn voor alle Delicata-repen en Aldi voor zijn Choco Changer ook altijd de prijs voor een leefbaar inkomen. Zij zijn mission allies van Tony’s.
Chocolade is een luxeproduct!
Wat leren we hiervan? Chocolade moet je eigenlijk beschouwen als een luxeproduct: de productie kost veel water en milieu impact, wees je hiervan bewust! Gebruik het met mate en tuurlijk, ik weet het, ook ik vind dit moeilijk!
Ik pleit nog steeds voor het kopen van Tony’s Chocolonely of een ander chocolademerk dat zelf betrokken is bij de hele productieketen van chocolade, zoals Way to Go van Likl (ik word hiervoor niet gesponsord): je betaalt wel meer dan een ‘gewone’ reep, maar het is ook wel heel erg lekker en je betaalt er een eerlijke prijs voor. Tony's heeft overheerlijke kerstchocolade: de Kerstboom Puur Mint Candy Cane is echt mijn guilty pleasure en zit dit jaar ook weer in het assortiment naast de Melk Glühwein. Natuurlijk kun je ook kiezen voor de verantwoorde repen van Albert Heijn, Lidl of Aldi.
Hoe zit het met het UTZ certified logo?
Naast het Fairtrade logo is er ook het UTZ certified logo. UTZ Certified is een keurmerk voor koffie, cacao en andere producten die afkomstig is van boeren die oog hebben voor mens en milieu. Zij gebruiken bijvoorbeeld minder bestrijdingsmiddelen en garanderen goede werkomstandigheden voor hun arbeiders. De boeren ontvangen vaak een betere prijs, maar deze is niet gegarandeerd (bron: Voedingscentrum). En uit het boek over Tony’s bleek juist dat certificeringen als Fairtrade en ook UTZ geen garantie zijn voor slaafvrije producten.
Big Choco meekrijgen
De grootste wens van Tony’s is om Big Choco mee te krijgen, die wel veel beloofd hebben, maar nog weinig waarmaken. Met Big Choco bedoelen ze Nestle, Mars, Twix etc. Maar denk ook eens aan kindersnoep als Smarties. M&M’s, Koetjesrepen, Kinderbueono: allemaal chocolade van twijfelachtige afkomst. De bedrijven zeggen wel hun leven te beteren, maar dat gaat maar langzaam.
Chocolade zit in allerlei producten
Mijn laatste advies: besef ook dat in heel veel producten ook chocolade verwerkt zit. Denk aan chocolade hagelslag (ok, open deur), koekjes, pindarotsjes, maar ook Kerstkransjes dus. Voor hagelslag kun je natuurlijk ook je Tony’s reep raspen.
Kies dus ook deze feestdagen het liefste voor verantwoorde chocolade en probeer met mate te eten (ook ik ga hier mijn best voor doen..).
