Het is steeds vaker in het nieuws: schokkende berichten over PFAS in eieren van hobbykippen en vervuilde grond. Af en toe denk ik wel: er is geen ontkomen meer aan, we hebben onze eigen leefwereld helemaal vergiftigd. En ik denk inderdaad dat je niet meer volledig kunt voorkomen om PFAS in of op je lijf te krijgen. Maar je kunt de kans erop zeker flink verminderen en dat is makkelijker dan je denkt. En de keuken is een goede plek om te beginnen. PFAS komen in veel producten voor, maar de keuken is vaak een belangrijke bron van blootstelling, vooral door het gebruik van bepaalde kookgerei en voedselverpakkingen. In dit artikel lees je hoe je je keuken PFAS-vrij(er) kunt maken en minder PFAS via je eten en drinken binnnenkrijgt.
PFAS is de afkorting voor poly- en perfluoralkylstoffen en is een verzamelnaam voor duizenden chemische stoffen met handige water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Hoe handig die eigenschappen ook zijn, de stoffen zijn schadelijk voor de gezondheid en het milieu. Ze worden ook wel "forever chemicals" genoemd omdat ze niet afbreken en zich kunnen ophopen in ons lichaam en het milieu.
De laatste jaren komt pas aan het licht hoe erg de PFAS vervuiling is. Jarenlang zijn we als brave burgers toch wat naïef geweest en ook jij hebt vast producten gebruikt waarvan je eerder niet wist dat er PFAS in zaten én dat die überhaupt schadelijk waren. Voor mij geldt dat in elk geval wel. Bakpapier is daar een mooi voorbeeld van. Tot een paar jaar geleden wist ik echt niet dat daar PFAS op zaten. Zelfs van PFAS in regenkleding was ik me niet bewust. Maar nu ik het weet, pak ik het aan. Doe je mee?
De meest bekende PFAS-boosdoeners in de keuken zijn waarschijnlijk de pannen met een traditionele anti-aanbaklaag (vaak aangeduid als Teflon®). Hoewel ze handig zijn, bevatten deze coatings PFAS die bij verhitting kunnen vrijkomen.
Vervang je oude anti-aanbakpannen en kies voor veilige, duurzame PFAS vrije pannen van gietijzer, roestvrij staal (RVS), met keramische coatings of van carbon staal (koolstofstaal). Nu denk je misschien: ja, maar ik had juist zo’n anti-aanbakpan omdat ze lekker handig en goedkoop zijn. Geloof me: bakken met bovenstaande alternatieven is gemakkelijker dan je denkt. En het is uiteindelijk goedkoper omdat deze pannen veel langer, zo niet je leven lang meegaan. Bovendien is het duurzamer. Wil je meer weten hoe je dit soort pannen kunt gebruiken? Lees er meer over in mijn blog over PFAS-vrij bakken.
PFAS werden/worden vaak gebruikt in verpakkingen die vet- of vochtbestendig moeten zijn, zodat ze niet doorlekken. Het Voedingscentrum schrijft dat per 1 juli 2022 het gebruik van PFAS is verboden in papier en karton dat in contact komt met voedsel. Het mag dus niet meer gebruikt worden in bakpapier of pizzadozen. Eén soort PFAS is nog wel toegestaan. Deze is beoordeeld en hierbij zijn geen gezondheidsrisico’s voor de consument vastgesteld.
Zelf ben ik toch altijd wat sceptisch. Maken winkels hun voorraad op, heb je zelf nog bakpapier liggen van vóór 1 juli 2022? Wat komt er uit China wat niet getest is?
Verpakkingen voor fastfood, pizzadozen, wegwerpbekers en – borden, en papieren rietjes zijn sowieso goed om te vermijden. Ook omdat je dan voor minder afval zorgt.
Hoewel de meeste PFAS-blootstelling via direct contact met producten komt, kan je eten ook PFAS bevatten doordat het ophoopt in het milieu.
Wees voorzichtig met eieren van kippen die scharrelen in potentieel vervuilde grond, vooral in de buurt van bekende industriegebieden met PFAS-uitstoot. Via pfasinkaart.nl kunnen hobbyboeren hun eieren laten testen en jij kunt op de website zien of de eitjes van jouw hobbyboer veilig zijn om te eten.
Eieren uit de supermarkt zijn doorgaans veiliger omdat de herkomst gecontroleerd wordt. Hoewel ik mij afvraag wanneer we horen dat ook die eieren niet veilig zijn. Minder eieren en meer plantaardig eten is sowieso een duurzame keuze.
Pas op met zelfgevangen vis uit zoet water. Vissen in zoet water kunnen PFAS ophopen in hun lichaam. Varieer je visconsumptie met duurzaam gevangen vis uit zout water. Of eet minder/helemaal geen vis meer.
Varieer: de belangrijkste algemene tip is om gevarieerd te eten en zoveel mogelijk plantaardig te eten. Dit minimaliseert de kans op een hoge blootstelling aan PFAS uit één specifieke bron.
Het volledig elimineren van PFAS uit je keuken en leven lijkt inmiddels onmogelijk. Maar door deze praktische stappen te volgen, maak je al een enorm verschil voor je eigen gezondheid en de natuur. Begin gewoon klein, bijvoorbeeld met het vervangen van die ene versleten anti-aanbakpan, en werk van daaruit verder. Welke stap ga jij als eerste zetten op weg naar een PFAS-vrije keuken?
